Η πάλη για καθολικά κοινωνικά δικαιώματα προάγει τα πραγματικά εργατικά συμφέροντα
09/01/2017
Πέτρος Παύλου
Μνημόνια πάνε, μνημόνια έρχονται, κυβερνήσεις ξεφτιλίζονται και πέφτουν η μια μετά την άλλη, αλλά στην “ΓΣΕΕ”, σταθερή αξία, τα ηνία τα κρατάει, τόσα χρόνια, το βαθύ Πασόκ του Παναγόπουλου.
Τι ακριβώς συμβαίνει; Η εργατική τάξη στηρίζει τόσο καιρό το βαθύ σύστημα (και το “Ναι” στο δημοψήφισμα); Το κομμάτι εκείνο της εργατικής τάξης το οποίο εμπλέκεται με ό,τι έχει απομείνει από το οργανωμένο εργατικό κίνημα και εκλέγει Παναγόπουλους, ίσως ναι. Αλλά είναι αυτό στα αλήθεια το χαρακτηριστικότερο κομμάτι της εργατικής τάξης, σήμερα; Μάλλον όχι. Πιο σωστά, μάλλον πρέπει να απαλλαγούμε από την παλαιο-κομμουνιστική ή/και εργατίστικη αφήγηση περί της σύνθεσης του προλεταριάτου και να κοιτάξουμε την νέα πραγματικότητα στα μάτια: ότι ζούμε σε μια κοινωνία, βαθιά και πολυεπίπεδα διχασμένη από το προνόμιο (και την έλλειψη του). Προνόμιο κοινωνικό και οικονομικό, αλλά όχι μόνο τέτοιο (και φυλετικό, έμφυλο κτλ). Ζούμε όμως επίσης και σε μια κοινωνία, όλο και περισσότερο ενοποιούμενη από την ετερονομία που βιώνει, από τον απόλυτο έλεγχο που ασκεί ο ολοκληρωτικός καπιταλισμός πάνω της.
Υπάρχει το προλεταριάτο, σήμερα;
Υπάρχει, άλλα δεν αποτελείται πλέον από τους μισθωτούς εργαζόμενους μόνο. Ιδιαίτερα δε, δεν μπορούν να θεωρηθούν ως χαρακτηριστικότεροι εκπρόσωποι του, οι μισθωτοί εργαζόμενοι που έχουν διατηρήσει όρους σταθερής και πλήρους απασχόλησης από παλιότερες και καλύτερες για τα εργατικά συμφέροντα, εποχές.
Το προλεταριάτο έχει μετεξελιχθεί σε κάτι, που είναι ίσως πιο κοντά σε αυτό που ο -νεότερος- Νέγκρι περιγράφει ως “Πλήθος”: η μάζα των ανθρώπων, η βαθιά διχασμένη από επιμέρους προνόμια και ταυτότητες, αλλά ενοποιημένη από το γεγονός ότι η “Αυτοκρατορία”, ο ολοκληρωτικός, παγκοσμιοποιημένος, με ηγεμονία του χρηματοπιστωτικού τομέα, καπιταλισμός, υποτάσσει και επιτάσσει όλο και πιο έντονα τις ζωές τους. Από το Πλήθος, δεδομένα, αποκλείονται μόνο όσοι προτάσσουν τα συμφέροντα της Αυτοκρατορίας, είτε γιατί είναι οι ίδιοι αφεντικά, είτε γιατί είναι πιστά και σημαντικά στελέχη στην υπηρεσία τους.
Η αναφορά σε Μαρξικά σχήματα με τρόπο ξεπερασμένο, συσκοτίζει τις σημερινές συνθήκες και τελικά απλά συντηρεί προνόμια.
Συχνά μέσα στα κινήματα και στους χώρους της αμφισβήτησης ακούς ανθρώπους να αναφωνούν: είμαι εγώ προνομιούχος; Είσαι και δέξου το. Όλοι μπορεί να είμαστε -σχετικά με άλλους- προνομιούχοι στον ένα ή τον άλλο τομέα (τομείς οι οποίοι δεν περιορίζονται στο οικονομικό πεδίο). Όταν σου δείχνουν το προνόμιο σου, ως κοινωνική κατηγορία, ως ομάδα εργαζόμενων ή και ως γενιά, κάλο είναι να μην καταφεύγεις σε κανένα ιδεολογικό σχήμα για να δικαιολογήσεις το προνόμιο αυτό. Απλά αποδέξου το και δείξε την αλληλεγγύη σου σε αυτούς που θες να είναι σύντροφοι ή έστω συναγωνιστές σου και οι οποίοι το στερούνται. Το προνόμιο σου δεν χρειάζεται καμιά υπεράσπιση. Η έλλειψη προνομίου του άλλου είναι που πρέπει να εξαλειφθεί. Τουλάχιστον, έτσι μόνο μπορεί να λειτουργήσει μια σύγχρονη αριστερά (και πολλά credits αξίζουν στον φεμινισμό, που ανέπτυξε αυτό το είδος σκέψης).
Για παράδειγμα: από πού και ως πού ένας καλοπληρωμένος εργαζόμενος (πχ μιας ΔΕΚΟ) είναι εργατική τάξη και προλετάριος, ενώ ένας αυτοαπασχολούμενος ανάγκης, που στράφηκε στην αυτοαπασχόληση για να μην μείνει άνεργος και ο οποίος κτυπιέται άγρια από την ανάλγητη φορολογική και “εισφορολογική” πολιτική, είναι λιγότερο εργατική τάξη και προλετάριος ή -ακόμα χειρότερα- μικροαστός και μεσόστρωμα; Αυτού του είδους η κατηγοριοποίηση, είναι ξεπερασμένη τόσο από την δυναμική των καιρών, όσο είναι και πολιτικά βλαβερή. Ακόμα πιο κραυγαλέο είναι το ζήτημα των ανέργων και των επισφαλώς εργαζόμενων και ο τρόπος που τα συμφέροντα τους συχνά παρακάμπτονται και υποβαθμίζονται από πολλούς στην παραδοσιακή αριστερά. Η πραγματική ανεργία στην χώρα μας σήμερα ξεπερνάει πιθανόν το 30%. Πολύ εκτεταμένη επίσης είναι -ιδιαίτερα στην νεολαία- η επισφαλής και με άθλιους όρους «απασχόληση». Εκτεταμένη είναι, ακόμα, και η απλήρωτη εργασία για απόκτηση προϋπηρεσίας. Αν δεν μπορείς να βάλεις τα συμφέροντα των ανέργων, των υποαπασχολούμενων και των επισφαλώς εργαζόμενων στο απόλυτο επίκεντρο των εργασιακών και κοινωνικών διεκδικήσεων σου, τι ταξική πολίτικη νομίζεις ότι κάνεις; “Ταξική” μόνο υπέρ των “insider” που έχουν σταθερή και πλήρη απασχόληση και τελικά εναντίον των “outsider” που δεν έχουν. Ή για να ειπωθεί και αλλιώς: ταξική ίσως, αλλά υπέρ αυτών που θα μπορούσαν να συνιστούν το σημαντικότερο μέρος των πραγματικών μεσοστρωμάτων σήμερα (στο βαθμό που θέτουν τον εαυτό τους ενάντια στα συμφέροντα των λιγότερο προνομιούχων). Δηλαδή υπέρ του υψηλού και μεσαίου στελεχικού δυναμικού του δημόσιου τομέα και των ιδιωτικών επιχειρήσεων. Αυτό που κάνει ο σημερινός μνημονιακός ΣΥΡΙΖΑ δηλαδή, προστατεύοντας, στο μέτρο που του επιτρέπουν, τα εισοδήματα και τις καταθέσεις σε σκληρό νόμισμα (ευρώ), αυτών ακριβώς που έχουν επαρκή εισοδήματα και καταθέσεις.
Να οργανωθούμε γύρω από τα «εργατικά συμφέροντα» ή να παλέψουμε για Καθολικά Κοινωνικά και Εργασιακά Δικαιώματα;
Υπάρχουν ασφαλώς και αξιοπρεπείς αγωνιστές του εργατικού κινήματος, που δεν έχουν σχέση με τους βαθιά συστημικούς καρεκλοκένταυρους της ΓΣΕΕ και των κατεστημένων ομοσπονδιών. Δραστηριοποιούνται άλλωστε ακόμα και σε αυτές τις πιο ενσωματωμένες στο σύστημα δομές, άνθρωποι με πολύ πιο αξιοπρεπή στάση και πολιτικές θέσεις. Υπάρχουν και τα διάφορα πρωτοβάθμια σωματεία που στήνονται από τα κάτω, με ηγεμονία εκεί -συνήθως- αριστερών αντιλήψεων. Το ερώτημα όμως είναι, σε τι βαθμό όλοι αυτοί, ανεξάρτητα από την τίμια στάση τους, αντιλαμβάνονται την έννοια των «εργατικών δικαιωμάτων», με τρόπο που να μην αποκλείει και να μην υποβαθμίζει τα συμφέροντα και τις ανάγκες των προαναφερθέντων “outsiders”, των αποκλεισμένων δηλαδή από την συνθήκες της σταθερούς και πλήρους απασχόλησης με δικαιώματα. Ας αναρωτηθούν οι ίδιοι, αν με την ατζέντα και τις διεκδικήσεις που προτάσσουν, αλλά και με τον τρόπο που οργανώνονται, συμβάλλουν περισσότερο στην κοινωνική δικαιοσύνη για τους “outsiders” ή στην συνέχιση του αποκλεισμού τους. Θα φέρω ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα, που λόγω κλάδου, το γνωρίζω καλά. Ας αναρωτηθεί η πλειοψηφία, στο -κατά τα άλλα εξαιρετικό- Σωματείο Μισθωτών Τεχνικών, αν βοηθάει όσους στερούμαστε σταθερής και πλήρους απασχόλησης με την μη θέση της υπέρ του υπολογισμού -σε αυτή την συγκυρία- των εισφορών με βάση το εισόδημα.
Μόνο ένας ορίζοντας Καθολικών Κοινωνικών διεκδικήσεων απαντά στις σημερινές ανάγκες.
Χρειαζόμαστε λοιπόν, μια ατζέντα άμεσων διεκδικήσεων που να θέτει την κοινωνική δικαιοσύνη με τρόπο καθολικό, στο επίκεντρο. Χρειαζόμαστε επίσης, έναν τρόπο οργάνωσης που να αντιστοιχεί σε μια τέτοια καθολική ατζέντα και να την υπηρετεί. Χρειαζόμαστε κινηματικές δομές που θα επιδιώκουν μέσα από την οριζόντια δικτύωση τους, στις γειτονιές, στις θεματικές, στους κλάδους και στους χώρους δουλειάς, να ενοποιήσουν το «Πλήθος», σε διεκδικήσεις που δεν θα συντηρούν την συνθήκη των insiders και outsiders και δεν θα τρέφουν το συστημικό «διαίρει και βασίλευε», το βασισμένο στο προνόμιο.
Η παρακάτω λίστα είναι προφανώς ενδεικτική και ατελής:
- Δικαίωμα στην σταθερή 6ωρη/30ωρη εργασία, με πλήρη εργασιακά δικαιώματα και αξιοπρεπή βασικό μισθό, ο οποίος να καλύπτει πλήρως και με άνεση, όλες τις βασικές ανάγκες, για όλες και όλους.
- Δικαίωμα σε αξιοπρεπές επίδομα ανεργίας, τουλάχιστον στο 75% του βασικού μισθού, για όλες και όλους που αναζητούν εργασία και δεν βρίσκουν, χωρίς χρονικούς περιορισμούς και υπό την προϋπόθεση ότι άλλα τυχόν -καθαρά- εισοδήματα τους δεν υπερβαίνουν αυτό το ποσό.
- Δικαίωμα σε αξιοπρεπή σύνταξη, τουλάχιστον ίση με τον βασικό μισθό, για όλες και όλους, κατά την ίδια ηλικία (π.χ. των 62 ετών).
- Δικαίωμα στην ιδιόκτητη κατοικία με προστασία της μικρής ιδιοκτησίας, η οποία κάτω από ένα επίπεδο πραγματικής αξίας της δεν θα φορολογείται, ή/και δικαίωμα στην κατοικία με χαμηλό ενοίκιο (έλεγχος τιμών ενοικίων).
- Δικαίωμα στην αυτοαπασχόληση και τον ελεύθερο συνεταιρισμό. Κάθε κάτοικος της χώρας έχει δικαίωμα να επιλέξει να αυτοαπασχολείται, να κατέχει τα απαραίτητα γι’ αυτό μέσα παραγωγής και να φορολογείται με αφορολόγητο και όρους ανάλογους με αυτούς που ισχύουν για τους μισθωτούς εργαζόμενους. Να δοθούν ισχυρά κίνητρα για την δημιουργία συνεταιριστικών δομών.
- Δικαίωμα στη δίκαιη φορολόγηση. Αφορολόγητο κάτω από ένα όριο εισοδήματος για όλους/ες. Κατάργηση ΦΠΑ, κατάργηση ΕΝΦΙΑ, αντικατάσταση τους με φόρο μεγάλης ακίνητης περιουσίας που θα μπορεί να πληρώνεται με μέρος αυτής. Έμφαση στην κοινωνικά δίκαιη, άμεση φορολογία εισοδήματος με κλιμακωτούς συντελεστές. Φόροι στα κέρδη των επιχειρήσεων, των ατομικών επιχειρήσεων συμπεριλαμβανόμενων, οι οποίοι θα χρηματοδοτούν και το ασφαλιστικό σύστημα, κλιμακωτοί και αυτοί ανάλογα με το ύψος των κερδών. Φόροι στα κέρδη από χρηματοπιστωτικά προϊόντα. Πλήρης χρηματοδότηση του ασφαλιστικού συστήματος από την φορολογία εισοδήματος και τη φορολόγηση των κερδών των επιχειρήσεων και των κερδών από χρηματοπιστωτικά προϊόντα.
- Δικαίωμα στην δωρεάν εκπαίδευση σε όλες τις βαθμίδες.
- Καθολικό δικαίωμα για πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας, για όλους/ες τους κάτοικους της χώρας.
- Δικαίωμα σε ειδικά κοινωνικά επιδόματα. Άδειες μητρότητας και πατρότητας. Προστασία της γονεϊκότητας. Όλα με χρηματοδότηση από τον προϋπολογισμό.
- Δωρεάν αστικές ή τοπικές μετακινήσεις, σε ολόκληρη της χώρα, για όλους/ες τους κάτοικους καθώς και τους πρόσφυγες, τους διερχόμενους και τους αιτούντες άσυλο.
- Δικαίωμα στον πολιτισμό, το ταξίδι και την αναψυχή, με δωρεάν ή μειωμένα εισιτήρια σε ανέργους και ανθρώπους με μειωμένα εισοδήματα.
- Δικαίωμα στην ζωή χωρίς άδικα χρέη. Σεισάχθεια -ανάλογα με την περίπτωση, μερική ή πλήρης- για τα χρέη σε τράπεζες, εφορία, ασφαλιστικά ταμεία, ΔΕΚΟ, που δημιουργήθηκαν ενώ ο χρεωμένος είχε αποδεδειγμένα ανεπαρκή εισοδήματα.
Όλα τα παραπάνω, παρατίθενται ως παράδειγμα και τα αντιπαραθέτω στην εξαιρετικά στενή ατζέντα η οποία συνήθως απασχολεί τον κατακερματισμένο συνδικαλιστικό αγώνα σήμερα.
Αναδημοσίευση από την ιστοσελίδα Ya Basta!