Γιατί είναι σημαντικό;
Ο ευρύτερος αρχαιολογικός χώρος της Αυλίδας περιλαμβάνει το Ιερό της Αρτέμιδος και διάσπαρτα αρχαιολογικά κατάλοιπα που μαρτυρούν τη σημασία ενός μυκηναϊκού κέντρου καθώς και μεταγενέστερες και σύγχρονες κατασκευές που με το γεωφυσικό ανάγλυφο της περιοχής συνθέτουν ένα πολύ ενδιαφέρον πλέγμα Ιστορικού Τόπου με μνημεία τεσσάρων διαφορετικών ιστορικών περιόδων. Η μυθολογική παράδοση για την αρχή της τρωικής εκστρατείας, όπως την διηγήθηκε ο Όμηρος, και τα αριστουργηματικά έργα των αρχαίων τραγωδών για την θυσία της Ιφιγένειας σε αυτά εδώ τα χώματα και τα ακρογιάλια, έδωσαν στην περιοχή την αξία ενός πολιτιστικού αγαθού με οικουμενική σημασία.
Η Αυλίδα, όπως λίγες περιοχές, κατέχει το δυσβάστακτο βάρος και την υποχρέωση της διαφύλαξης ενός μύθου, αλλά και το προνόμιο μιας ξεχωριστής θέσης στην παγκόσμια ιστορική μνήμη. Η σύγχρονη ιστορία του τόπου, δυστυχώς, έμελλε να συνδεθεί, μετά την θυσία της Ιφιγένειας και με την θυσία του φυσικού περιβάλλοντος της γης και της θάλασσας στο βωμό μιας χωρίς έλεγχο ανάπτυξης και χωρίς όρια κέρδους.
Η Αυλίδα λόγω του γεωφυσικού της ανάγλυφου, διαθέτει πολύ κοντά θαλάσσιες και οδικές διασυνδέσεις, τον όρμο Μεγάλο Βαθύ προστατευμένο σημείο ιδανικό για εγκατάσταση βιομηχανιών, και βέβαια ένα πολύ καλό υπέδαφος με άριστης ποιότητας ασβεστόλιθο κατάλληλο για την παραγωγή επίσης άριστου τσιμέντου. Έτσι το μυκηναϊκό νεκροταφείο έμελε να γίνει σκόνη και τσιμέντο. Μπαζώθηκε η θάλασσα και αλλοιώθηκε η ιστορική φυσιογνωμία του τοπίου. Στον λόφο Νησί, εκεί που η θάλασσα εισχωρούσε στην γη βόρεια από το Μεγάλο Βαθύ και νότια από το Μικρό Βαθύ μέχρι το Ιερό της Αυλιδείας Αρτέμιδος, η επιφάνεια της γης, τα ευρήματα στον αρχαιολογικό χώρο καθώς και ο βυθός της θάλασσας καλύφθηκε με πολλά εκατοστά σκληρού στρώματος τσιμεντόσκονης. Στο Μεγάλο Βουνό, η λατόμηση προχώρησε και κατέφαγε ένα μεγάλο μέρος του για να φτάσει σχεδόν στην ρίζα του ελληνιστικού τείχους Στον όρμο Μεγάλο Βαθύ ατασκευάστηκαν τσιμεντένιες προβλήτες, μπαζώθηκε ο αιγιαλός, μολύνθηκε με επικίνδυνα απόβλητα η γη και η θάλασσα. Δημιουργήθηκε ένας κρανίου τόπος από την ανεξέλεγκτη λειτουργία των βιομηχανιών και από την αδηφαγία του Τσιμεντάδικου.
Η περιοχή είναι κηρυγμένος αρχαιολογικός χώρος από το 1970 (ΦΕΚ 562/Β/11.8.1970) με επαναπροσδιορισμό των ορίων με συντεταγμένες από το 2001 (ΦΕΚ 1427/Β/22.10.2001), καi πριν από αυτό ο Ιωάννης Θρεψιάδης έφορος των αρχαιοτήτων Βοιωτίας από το 1941 με την αποκάλυψη του Ιερού της Αυλιδείας Αρτέμιδος επέτυχε να σταματήσει την λατόμηση στο λόφο Νησί από το 1956. Φαίνεται όμως ότι η φράση ‐αρχαιολογικός χώρος Αυλίδας‐ τρομάζει κάποιους, θεωρείται μια έννοια κενή, μια αόριστης έκτασης επιφάνεια σε ένα χάρτη και καλό θα ήταν ποτέ να μην είχε κηρυχτεί, αφού ποτέ μέχρι τώρα δεν αναγνωρίστηκε η παγκόσμια σημασία του, δεν προστατεύτηκε και δεν προβλήθηκε όπως και όσο θα έπρεπε. Μάλλον γιατί εμπόδιζε και εμποδίζει τα γνωστά μέχρι σήμερα, ̈αναπτυξιακά σχέδια ̈ που έχουν εφαρμοστεί ή σχεδιάζεται να εφαρμοστούν στην περιοχή.
Τα “αναπτυξιακά σχέδια” προσβλέπουν στη δημιουργία ενός μεγάλου λιμανιού στο Μικρό και στο Μεγάλο Βαθύ ισοπεδώνοντας μια περιοχή με ορατά σημάδια ιστορικής συνέχειας τεσσάρων χιλιάδων και πλέον χρονων. Το λιμάνι αυτό ίσως και να το ονομάσουν ̈Ιφιγένεια ̈. Ίσως ακόμα να αναφέρουν σε διαδικτυακούς τόπους και διαφημιστικά φυλλάδια τον μύθο της Ιφιγένειας και τη σύναξη των πλοίων των Αχαιών σε αυτά τα παράλια, τα οποία σκοπεύουν να τα θάψουν κάτω από τόνους τσιμέντου και επικίνδυνα για την υγεία απόβλητα. Έτσι θεωρούν ορισμένοι ότι υπηρετούν την Ιστορία του τόπου, χωρίς να σκέφτονται την ανυπολόγιστη καταστροφή που θα φέρει το φαραωνικό έργο του λιμανιού με τα συνακόλουθα χερσαία έργα, τόσο στο τοπίο, όσο και στη θάλασσια περιοχή Θα καταστραφεί κάθε είδος ενάλιας αρχαιολογικής κατασκευής που πιθανόν να υπάρχει κάτω από το στρώμα των εναποθέσεων της τσιμεντόσκονης στο βυθό αυτής της μυθικής και ιστορικής θάλασσας.
Για όποιον επισκέπτεται τον κηρυγμένο αρχαιολογικό χώρο, είναι φανερό ότι οι μέχρι σήμερα αποφάσεις για τις προοπτικές της περιοχής είχαν σαν αποτέλεσμα τεράστιες πληγές στη φύση, και υποβάθμιση του αρχαιολογικού χώρου. Η περιοχή παρ ́όλα αυτά εξακολουθεί να παραπέμπει στην εικόνα μιας αιώνιας φυσικής ομορφιάς. Τα θαλάσσια παράλια με τους απάγκιους όρμους, τα βουνά και οι λόφοι με τις τραχιές πλαγιές δίπλα στην θάλασσα, οι κοιλάδες και οι υγρότοποι, τα εύφορα χώματα, ο πολύπαθος όρμος Μεγάλο Βαθύ, που μπορεί με λίγη φροντίδα να επανέλθει σε μια πρότερη κατάσταση, ο όρμος Μικρό Βαθύ με το μικρό αλσύλλιο που οδηγεί στο Ιερό της Αρτέμιδος, με το νερό να υπάρχει ακόμα και σήμερα στην αρχαία κρήνη, όλα αυτά είναι τα φυσικά στοιχεία που έρχονται να συμπληρώσουν το αρχαιολογικό τοπίο που σήμερα όμως βρίσκεται σε μεγάλο κίνδυνο .
Ως πολίτες αυτής της περιοχής δεν επιθυμούμε έναν αρχαιολογικό χώρο προσαρμοσμένο στα μέτρα μιας δήθεν ανάπτυξης που μέχρι τώρα έχει καταστρέψει αρχαιολογικούς θησαυρούς, έχει λεηλατήσει τα χώματα της περιοχής, έχει μολύνει το περιβάλλον. Ως πολίτες προασπιζόμαστε το δημόσιο συμφέρον και ευελπιστούμε σε μια ήπια βιώσιμη ανάπτυξη του τόπου με γνώμονα την επαναφορά της σχέσης ανθρώπου ‐ φύσης σε ισορροπία, Αγωνιζόμαστε για τη διάσωση του ιστορικού αποθέματος και την αποκατάσταση της χαμένης σχέσης των πολιτών με την ιστορία τους, αλλά και για το δικαίωμα να ζούμε σε ένα περιβάλλον που δεν απειλεί την υγεία μας.
Η διάσωση, η προστασία και η ανάδειξη των πολιτιστικών μνημείων της Αυλίδας και του φυσικού περιβάλλοντος δεν αποτελεί υποχρέωση μόνον της πολιτείας, αλλά και των πολιτών που έχουν την τύχη να κατοικούν σε έναν τόπο με παγκόσμια φήμη λόγω της ιστορικής και πολιτιστικής του σημασίας, γεγονός το οποίο αποτελεί συγκριτικό πλεονέκτημα και ορίζει μια ταυτότητα τόπου διεθνούς αναγνώρισης.
Η Αυλίδα θα πρέπει επιτέλους να συμπεριληφθεί άμεσα στους σχεδιασμούς της πολιτείας που έχουν να κάνουν με τον πολιτισμό. Η περιοχή διαθέτει ένα πλέγμα σημαντικών ανθρωπογενών και φυσικών τοποσήμων και πλούσιο ιστορικό και μυθικό απόθεμα που της προσδίδουν μια ιδιαίτερη δυναμική, με δυνατότητες πολιτιστικής και ήπιας τουριστικής ανάπτυξης, με τοπική, υπερ‐τοπική αλλά και διεθνή εμβέλεια.
Θέατρο Χαλκίδας
Αναγκαστικός Συνεταιρισμός Βαθέως Αυλίδος