Από τον Ανδρέα Μαριάτο*
Μόνο τυχαία μπορούσε κάποιος που δεν παρακολουθεί καθημερινά τα εξειδικευμένα sites να μάθει για την ψήφιση του Κανονισμού πέρυσι τον Μάιο. Έκτοτε, μέσα στο καλοκαίρι, μετά με τις εκλογές και στη διάρκεια της επιβράδυνσης του χειμώνα, λίγοι αντιλήφθηκαν το μέγεθος του προβλήματος. Μέχρι που στις 15/03/2024, δηλαδή 10 μήνες μετά την «εν κρυπτώ» ψήφιση του Κανονισμού, το ΥΠΕΝ μην έχοντας ετοιμάσει την προβλεπόμενη ψηφιακή πλατφόρμα για την εφαρμογή του Κανονισμού, εξέδωσε εγκύκλιο με την οποίο πετάει το μπαλάκι στους Δήμους για τη συλλογή των Εκθέσεων και Δηλώσεων….
Τι σημαίνει η εφαρμογή του Κανονισμού με λίγα λόγια:
Σε 4 ημέρες, θα θεωρείται παραβάτης όποιος κατέχει εκτός σχεδίου κτίσμα (κατοικία, ξενοδοχείο, μαντρί, αγροτική αποθήκη, οτιδήποτε) και δεν έχει περιφράξει το ακίνητό του με συμπαγή τοίχο και μεταλλικό πλέγμα. Θα μπορούσαμε να ευθυμήσουμε λίγο, γιατί εκτός από την περίφραξη θα έπρεπε να λάβει και μια σειρά από «επιστημονικά» μέτρα όπως να κουρεύει κάθε χρόνο τα δέντρα του με βάση την εξίσωση h/2+(1/3)*h/2 σε συνδυασμό με ότι «Δένδρα ύψους πάνω από τρία μέτρα απέχουν μεταξύ τους τουλάχιστον το μισό του ύψους τους. Η μέτρηση γίνεται από τον μακρύτερο κλάδο ενός δένδρου στον πλησιέστερο κλάδο του επόμενου και ως ύψος λαμβάνεται εκείνο του ψηλότερου δέντρου από τα δύο». Και αρκετά άλλα μέτρα, κάποια σωστά, κάποια λάθος.
Όμως το επιβαλλόμενο πρόστιμο δεν επιτρέπει να αντιμετωπίσουμε το θέμα με τον συνηθισμένο αυτοσαρκασμό για το χάλι του κράτους μας. Αρκεί ένα πραγματικό παράδειγμα: σε αγρόκτημα 18 στρεμμάτων με μια αγροτική αποθήκη 12τμ το πρόστιμο είναι 9000Ευρώ (κάθε έτος….). Για να συμμορφωθεί δε ο άτυχος ιδιοκτήτης και να υλοποιήσει την προβλεπόμενη περίφραξη το κόστος θα ήταν 770μ (περίμετρος) Χ 120Ευρώ/μ (κόστος περίφραξης) = 84.700,00 ευρώ. Και με την αναμονή στο τοπικό ΣΑ να ξεπερνά τους 6 μήνες, δεν θα μπορούσε να λάβει την άδεια μικρής κλίμακας που απαιτείται. Εάν δε όλοι οι πολίτες υπέβαλαν αίτηση για αδειοδότηση, ο φόρτος εργασίας στην ΥΔΟΜ θα ήταν τέτοιος που ούτε σε 10 χρόνια δεν θα μπορούσε να διεκπεραιώσει τις υποθέσεις.
Επιπλέον, ο κάθε ιδιοκτήτης ΚΑΘΕ ΧΡΟΝΟ επιβαρύνεται με το κόστος αμοιβής του «ειδικού επιστήμονα» που θα συντάσσει την έκθεση!
Ποιές ιδιοκτησίες αφορά ο Κανονισμός;
Ίσως οι περισσότεροι θεωρούν ότι ίσως δεν τους αφορούν οι νέες διατάξεις. Λένε «αφού ο Κανονισμός αφορά μόνο ακίνητα μέσα η σε απόσταση 300μ από δασικές εκτάσεις». Κάνοντας λοιπόν ένα πείραμα για να δούμε το πραγματικό πεδίο εφαρμογής (είναι μάλλον ρητορικό το ερώτημα αν ένα αντίστοιχο πείραμα έγινε στο ΥΠΕΝ πριν την ψήφιση), εφαρμόσαμε την απόσταση των 300μ με βάσει τους δασικούς χάρτες, στα Κύθηρα. Οι περιοχές που εξαιρούνται της εφαρμογής του Κανονισμού φαίνονται στον παρακάτω χάρτη με κόκκινο χρώμα:
Όπως αντιλαμβανόμαστε ο κανονισμός (τουλάχιστον μακριά από τις πεδινές καλλιεργημένες εκτάσεις της χώρας) αφορά άμεσα σχεδόν ΟΛΟΥΣ.
Λίγο πιο αναλυτικά:
Με την ήδη πρώτη ανάγνωση αντιλαμβάνεται κανείς ότι ο Κανονισμός Πυροπροστασίας Ακινήτων εντός ή πλησίον δασικών εκτάσεων είναι ένα νομοθέτημα, δημιουργημένο μόνο και μόνο για να ενισχύσει τα ταμεία και (ίσως κυρίως) τα συντεχνιακά συμφέροντα των «ειδικών επιστημόνων» :
- Ψηφίστηκε από υπηρεσιακή Βουλή: εκδόθηκε προεκλογικά την Παρασκευή 19/05/2023, δύο ημέρες πριν τις βουλευτικές εκλογές!
- Κατατέθηκε εν κρυπτώ. Δεν προηγήθηκε δημόσια διαβούλευση, παρά μόνο μια ανάρτηση στην ιστοσελίδα του ΥΠΕΝ για αποστολή σχολίων με email!
- Τα προτεινόμενα μέτρα δεν βασίζονται σε επιστημονικό υπόβαθρο. Δεν υπάρχει στα «υπόψιν» ουδεμία γνωμοδότηση, μελέτη, τεχνικό κείμενο κλπ, εκτός από έναν στατιστικό πίνακα Πυροπληκτότητας, που όμως εξετάζει μόνο το πλήθος των πυρκαγιών και όχι το πόσο καταστροφικές ήταν για τα ακίνητα (πχ στα Κύθηρα, ξεσπούν πολλές πυρκαγιές αλλά με μηδενικές ζημιές σε κτίρια) και έναν πίνακα βλάστησης που μάλλον καταρτίστηκε πριν πολλά πολλά χρόνια.
- Οι ρυθμίσεις που επιβάλλει είναι οριζόντιες (ίδιες είτε πρόκειται για τον Υμηττό, είτε για τον Θεσσαλικό κάμπο, είτε για τα νησιά). Αντιμετωπίζονται με τον ίδιο τρόπο η άναρχη πυκνή δόμηση πευκόφυτων περιοχών όπως το Μάτι και τα άνυδρα κυκλαδίτικα βοσκοτόπια.
Κυριαρχείται από αντίληψη αποστείρωσης για την εκτός σχεδίου δόμηση και προσιδιάζει σε περιβάλλον παιχνιδιών (lego, minecraft) που καμία σχέση δεν έχουν με την πραγματικότητα της ελλαδικής υπαίθρου.- Αντιλαμβάνεται την ύπαιθρο ως υποδοχέα εξοχικής κατοικίας μεσαίων και μεγάλων εισοδημάτων και αγνοεί παντελώς τον πολυποίκιλο χαρακτήρα των χρήσεων και των αναγκών των μονίμων κατοίκων της. Οτι η ύπαιθρος βρίθει κτισμάτων αγροτοκτηνοτροφικών, βιοτεχνικών και πρώτης κατοικίας ανθρώπων που δεν μπορούν να διαθέσουν εισόδημα 5 ετών εργασίας για την περίφραξη του οικογενειακού χωραφιού.
- Ως φυσικό ακόλουθο, η πραγματική δυνατότητα εφαρμογής των μέτρων δεν τεκμαίρεται επ’ ουδενί: ίσως είναι βατή η προβλεπόμενη περίφραξη ενός γηπέδου των 800τμ σε ένα ακριβό θέρετρο που κοστίζει 5000 Ευρώ αλλά μιας δεκαπλάσιας σε έκταση αλλά υποδεκαπλάσιας σε αξία άγονης οικογενειακής έκτασης κοστίζει τουλάχιστον 50.000Ευρώ.
- Πως θα εφαρμοστεί χωρίς καταπάτηση του δασικού νόμου η αποξήλωση του δάσους στις εκατοντάδες χιλιάδες περιπτώσεις ακινήτων εντός ή σε επαφή με δασικές εκτάσεις (μεμονωμένα κτίσματα προ ’55 ή αχαρακτήριστοι οικισμοί ή αυθαίρετα);
- Αγνοεί την ευεργετική σημασία της –σωστής- φύτευσης πλησίον των κτιρίων για την εξοικονόμηση ενέργειας και την ευζωία των ανθρώπων. Αντιμετωπίζει με τον ίδιο τρόπο την παραδοσιακή κληματαριά με τη δόμηση μέσα σε πευκώνες.
- Δεν διαχωρίζει τα δασικά είδη από τα καλλιεργούμενα/οπωροφόρα. Θα πρέπει δηλαδή να ξηλωθούν παραδοσιακές κληματαριές, λεμονιές κλπ.
- Πολλά από τα προτεινόμενα μέτρα είναι τόσο άσχετα με την πραγματικότητα της επαρχίας που προκαλούν θυμηδία. Δηλαδή θα μετράει «ειδικός επιστήμονας» κάθε χρόνο πόσο ψήλωσε και πόσο άπλωσε η κάθε ελιά;
- Πολλά από τα μέτρα είναι εν δυνάμει εγκληματικά: η συμπαγής περιτοίχιση με επιπρόσθετο μεταλλικό πλέγμα ως ύψος 1,5μ (με πρόφαση τη μείωση της μετάδοσης της φωτιάς, όταν δημιουργούνται φλόγες 20 και 30 μέτρων….) παράγει περίκλειστες παγίδες για ανθρώπους και για ζώα, ένα κλουβί που φυλακίζει τα πάντα εκτός απο τις φλόγες. (Σε κάθε ρεπορτάζ για φωτιά σε κατοικημένες περιοχές βλέπουμε πλάνα από πυροσβέστες που προσπαθούν να κόψουν μια περίφραξη).
- Εξαιτίας του ανεφάρμοστου των διατάξεων, καθιστά αδύνατη την αποζημίωση των ακινήτων έναντι πυρκαγιάς (την ίδια ώρα που με άλλα νομοθετήματα καθιστά υποχρεωτική την ασφάλιση).
- Απαιτεί για τις εργασίες περιτοίχισης την εκπόνηση χιλιάδων τοπογραφήσεων και έκδοση εκατοντάδων χιλιάδων πράξεων Έγκρισης Εργασιών Μικρής Κλίμακας από τις κατάφορτες Υ.ΔΟΜ., ένα τιτάνιο έργο που θα χρειαζόταν να απασχολήσει το σύνολο των διαθέσιμων μηχανικών για δεκαετίες!
- Αδικεί και παγιδεύει τους πολίτες: επιβάλλει αναδρομικά βάρη στα οποία δεν δύναται να ανταποκριθούν και τα οποία εάν γνώριζαν ουδέποτε θα επέλεγαν να ζήσουν ή να επενδύσουν εκτός σχεδίου.
- Δημιουργεί νέα γενιά αυθαιρέτων καθώς είναι εν τοις πράγμασιν αδύνατη η συμμόρφωση των ιδιοκτητών με χαμηλό ή μεσαίο εισόδημα.
- Έχει ξεκάθαρα ταξικό χαρακτήρα καθώς επιβάλει ίση παράλογη γραφειοκρατία και ίδια εξοντωτικά πρόστιμα σε έναν ιδιοκτήτη μιας αγροτικής αποθήκης 10τμ και σε μια βίλα 1000τμ ή σε ένα ξενοδοχειακό συγκρότημα χιλιάδων δωματίων.
- Απαξιώνει την ιδιοκτησία των πολιτών και απομειώνει τον εθνικό πλούτο καθώς ο Κανονισμός καθιστά μη ελκυστική τη δόμηση εκτός σχεδίου και αδύνατη την πώληση των υπαρχόντων ακινήτων.
- Συνεχίζει την πολιτική ενοχοποίησης των πολιτών για παραλείψεις της διοίκησης, μεταβιβάζοντάς τους την ευθύνη και το βάρος της πυροπροστασίας.
- Τέλος, η επίρριψη της ευθύνης εφαρμογής αυτού του τιτάνιου έργου στους Δήμους είναι λειτουργικά προβληματική: πως και από ποιόν θα γίνει η παραλαβή των χιλιάδων δικαιολογητικών, ποιός θα τα περάσει μετά στην ηλεκτρονική πλατφόρμα, με ποιές οδηγίες, που θα βρεθούν οι επιστήμονες για την τριμελή επιτροπή, κλπ κλπ.
Ενέργειες :
Κάποιοι λίγοι δήμοι έσπευσαν άκριτα να αποδεχτούν το ρόλο του κλητήρα της κεντρικής διοίκησης. Διαφωνώ, όχι λόγω του ανεφάρμοστου από την πανθομολογούμενη υποστελέχωση και υπηρεσιακή αδυναμία αλλά διότι ο Κανονισμός (όπως είναι η μοίρα όλων των βιαστικών οριζόντιων διατάξεων) είναι εξαιρετικά προβληματικός. Προτείνω στους Δήμους να εφαρμόσουν μεν τις όποιες σωστές για την πολιτική προστασία διατάξεις (όπως η εκπόνηση masterplan για τις πυρκαγιές και τοπικών Σχεδίων Εκκένωσης Οικισμών κλπ), αλλά ταυτόχρονα να αρνηθούν την ανάληψη ευθύνης εφαρμογής των οριζόντιων, άδικων, άτοπων και εσφαλμένων διατάξεων του Κανονισμού και να ενεργήσουν για την τροποποίηση ή κατάργησή τους.
* Ανδρέας Μαριάτος
Αρχιτέκτων
Κύθηρα