Είναι κακό στο πάρκο να χτίζεις ουρανοξύστες

Το πολυαναμενόμενο μητροπολιτικό πάρκο στην «καρδιά» του παλιού αεροδρομίου στο Ελληνικό στην ουσία θα αποτελεί την… αυλή των προβλεπόμενων υψηλών κτιρίων, που θα φτάνουν έως και τα 200 μέτρα και με την προτεινόμενη διάταξή τους γύρω από τις ζώνες πρασίνου θα περιορίζουν την επίδραση της θαλάσσιας αύρας προς τις γύρω οικιστικές περιοχές, αλλά και τη θέα προς τον Σαρωνικό.

Είναι μία από τις βασικές διαπιστώσεις της Επιτροπής Αγώνα για το μητροπολιτικό πάρκο Ελληνικού και του Εξωραϊστικού Πολιτιστικού Συλλόγου Κάτω Ελληνικού, που κατατέθηκαν στο πλαίσιο της διαβούλευσης για τη Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων και του Σχεδίου Χωρικής Ανάπτυξης για τον μεγαλύτερο αδόμητο χώρο στο πολεοδομικό συγκρότημα της πρωτεύουσας.

Πολυμελής ομάδα ειδικών μελέτησε το ογκώδες υλικό που ετοίμασε η Lamda Development και κατέθεσε ένα κείμενο 100 σελίδων με το οποίο απορρίπτει βασικές επιλογές των επενδυτικών σχεδίων.

Πρόκειται για τη μεγαλύτερη παρέμβαση σε μήκος τριών χιλιομέτρων στο παράκτιο μέτωπο της Αττικής, από τα οποία μόνο σε ένα χιλιόμετρο θα υπάρχει ελεύθερη πρόσβαση, στοιχείο που έρχεται σε αντίθεση με το διάταγμα 254/2004, επισημαίνει η Επιτροπή Αγώνα και προβλέπει ότι θα αποτελέσει αφορμή για την αλλοίωση ολόκληρης της παραλιακής ζώνης από το Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας ώς το Λαύριο, που παρά τις ανθρώπινες επεμβάσεις εξακολουθεί να παρουσιάζει ενδιαφέροντα τοπικά χαρακτηριστικά, καθώς και πλήθος φυσικών και ιστορικών μνημείων.

Με βάση τα επενδυτικά σχέδια, που έχουν πολιτογραφηθεί ως «σχέδιο Φόστερ», προβλέπεται να δημιουργηθεί μια νέα πόλη που παραπέμπει σε εικόνες Ντουμπάι, Μανχάταν και Λας Βέγκας, με οικιστικά χαρακτηριστικά που δεν ταιριάζουν με αυτά που υπάρχουν στην πρωτεύουσα.

Με την προτεινόμενη δόμηση, θα δημιουργηθεί μια νέα πόλη με πληθυσμό που θα κυμαίνεται από 20 έως και 35 χιλιάδες κατοίκους, σε έκταση που αντιστοιχεί σε αυτή του Δήμου Ελληνικού-Αργυρούπολης, χωρίς να λαμβάνεται υπόψη το μεγάλο απόθεμα κενών κατοικιών, εμπορικών και επιχειρηματικών χώρων που υπάρχουν σήμερα στο λεκανοπέδιο.

Οι κοινόχρηστοι χώροι

«Ο σχεδιασμός είναι αντίθετος με τις αρχές του Ρυθμιστικού σχεδίου», επισημαίνει η Επιτροπή Αγώνα. Χαρακτηρίζει υπέρμετρη την προβλεπόμενη δόμηση και εκτιμά ότι είναι μεγαλύτερη από αυτήν που θα προέκυπτε για οποιαδήποτε άλλη περιοχή της χώρας, με βάση τους νόμους 1337/1983 και 2508/1997, ακόμη και χωρίς τη δημιουργία του πάρκου!

Η Επιτροπή Αγώνα επισημαίνει ότι οι κοινόχρηστοι δρόμοι, τα πεζοδρόμια και οι χώροι πράσινου μέσα στις οικιστικές περιοχές δεν προβλέπεται να μεταγραφούν υποχρεωτικά στους όμορους δήμους και επομένως θα παραμείνουν στη διαχείριση του επενδυτικού σχήματος, όπως ήδη ισχύει για τις περιπτώσεις ιδιωτικής πολεοδόμησης αλλά έρχεται σε αντίθεση με τα ισχύοντα στις πόλεις.

Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στα σχέδια για το μητροπολιτικό πάρκο, σημειώνοντας ότι «το κέρδος για την πρωτεύουσα είναι κατά πολύ μικρότερο από τα 2.000 στρέμματα».

Οι υπολογισμοί βασίζονται στα δεδομένα της υποβληθείσης μελέτης, που προβλέπει ότι μέσα στα όρια του μελλοντικού μητροπολιτικού πάρκου θα υπάρχουν χρήσεις που δεν θεωρούνται συμβατές σε χώρους πρασίνου:

Σε περίπου 200 στρέμματα και μάλιστα σε κεντρικό σημείο του πάρκου θα κατασκευαστεί συνεδριακό-εμπορικό κέντρο με συνολική επιφάνεια που θα φτάνει τα 350.000 τετραγωνικά.

Εκταση 150 στρεμμάτων γύρω από τις ολυμπιακές εγκαταστάσεις του κανόε καγιάκ θα διαμορφωθεί σε θεματικό πάρκο και υδροπάρκο.

Διατηρούνται τα υπόστεγα των αεροπλάνων του παλιού αεροδρομίου, που καταλαμβάνουν άλλα 100 στρέμματα και θα αναδειχθούν σε χώρους συναυλιών. Οι εγκαταστάσεις του FIR Αθηνών καλύπτουν άλλα 35 στρέμματα.

Σε έκταση περίπου 50 στρεμμάτων θα κατασκευαστεί και άλλο υψηλό κτίριο που θα στεγάσει πολυδύναμες λειτουργίες και θα ενσωματώσει το ολυμπιακό γήπεδο μπάσκετ των 15.000 θέσεων.

Σε χώρο που δεν έχει προσδιοριστεί θα μεταφερθούν οι αθλητικές εγκαταστάσεις που λειτουργούν σήμερα στην παράκτια ζώνη του Αγίου Κοσμά και αναπτύσσονται σε έκταση 300 στρεμμάτων.

Η Επιτροπή Αγώνα επικεντρώνει την κριτική της στα υψηλά κτίρια, που αυξήθηκαν σε έξι και θα έχουν ύψος έως 200 μέτρα, ενώ είναι απροσδιόριστος ο αριθμός αυτών που θα κυμαίνονται από 50 έως 70 μέτρα.

Ο νόμος 4062/2012, που θέτει τις βασικές αρχές ανάπτυξης του Ελληνικού, προβλέπει μόνον δύο υψηλά κτίρια και τα χαρακτηρίζει «τοπόσημα».

Aερισμός και μικροκλίμα

«Δεν έχουν μελετηθεί επαρκώς οι επιπτώσεις στο οικιστικό περιβάλλον, τον αερισμό και το μικροκλίμα», επισημαίνει η Επιτροπή και υπενθυμίζει ότι οι κανονισμοί δόμησης που ισχύουν στο σύνολο της ελληνικής επικράτειας έχουν θέσει όριο για τα νέα κτίρια τα 26 μέτρα, το οποίο σε ειδικές περιπτώσεις μπορεί να φτάσει έως τα 32 μέτρα.

Κριτική ασκείται σε δύο άλλους σημαντικούς παράγοντες:

Την επιβάρυνση στο ήδη κορεσμένο οδικό δίκτυο της ευρύτερης περιοχής και ιδιαίτερα στη λεωφόρο Ποσειδώνος, η οποία κινδυνεύει να χάσει τον αστικό της χαρακτήρα και να μετατραπεί σε δρόμο ταχείας κυκλοφορίας με τους προβλεπόμενους ανισόπεδους κόμβους.

Δεν φαίνεται να υπάρχει πρόβλεψη για τη στάθμευση και είναι πιθανόν να εξασφαλιστεί σε βάρος των κοινόχρηστων χώρων.

Το κόστος μετεγκατάστασης υπηρεσιών του Δημοσίου που ήδη λειτουργούν στον χώρο του παλιού αεροδρομίου.

Μηχανικοί της Επιτροπής Αγώνα υπολογίζουν ότι θα ξεπεράσει τα 135 εκατ. ευρώ, χωρίς να συμπεριλαμβάνουν τις υποδομές που δεν θα αντικατασταθούν, όπως το ολυμπιακό ιστιοπλοϊκό κέντρο του Αγίου Κοσμά που είχε παραχωρηθεί σε ιδιώτη με ετήσιο μίσθωμα 12 εκατ. ευρώ, το ΚΤΕΟ της περιφέρειας Αττικής, τις τρεις κολυμβητικές και τη μία καταδυτική δεξαμενή του Αγίου Κοσμά και την κεντρική ολυμπιακή πλατεία.

Από τη μελέτη του Πολυτεχνείου προκύπτει ότι οι επενδυτές θα διατηρήσουν κτίρια συνολικής επιφάνειας 400.000 τετραγωνικών, τα οποία μάλιστα δεν προστίθενται στην προβλεπόμενη δόμηση των 2,7 εκατ. τετραγωνικών.

«Ο αρχαιολογικός μας πλούτος δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται ως εμπόδιο σε συμφέροντα»

Ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων ζητεί την προσωρινή οριοθέτηση των χώρων του Ελληνικού, όπως προβλέπει το Σύνταγμα, και προειδοποιεί ότι αναμένεται να εντοπιστούν σημαντικά ευρήματα

Την προσωρινή οριοθέτηση των χώρων αρχαιολογικού ενδιαφέροντος σε ολόκληρη την έκταση του Ελληνικού, όπως επιβάλλει ο νόμος 3028 του 2002, ζητά ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων με πολυσέλιδο υπόμνημα που κατέθεσε στο πλαίσιο της δημόσιας διαβούλευσης.

Η πρακτική αυτή αποτελεί συνταγματική υποχρέωση και ακολουθείται σε όλα τα έργα μεγάλης κλίμακας, επισημαίνει και υπογραμμίζει ότι από τη Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων που εκπονήθηκε για την περίπτωση του ακινήτου των 6.000 στρεμμάτων ελήφθησαν υπόψη μόνον οι εισηγήσεις που είχαν υποβληθεί ώς το 2012, παρόλο που είναι γνωστό ότι το παλιό αεροδρόμιο βρισκόταν στον ζωτικό χώρο τριών αρχαίων δήμων, του Ευωνύμου, του Αλιμνούντος και της Αιξωνής.

Ο Σύλλογος προειδοποιεί ότι σημαντικά ευρήματα αναμένεται να έρθουν στο φως τουλάχιστον σε τέσσερις από προβλεπόμενες πολεοδομικές ενότητες, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται οι εκτάσεις των ολυμπιακών εγκαταστάσεων στο παλιό αεροδρόμιο και κοντά στον λόφο Χασάνι, όπου προβλέπεται η υψηλότερη δόμηση.

Οι αρχαιολόγοι αναφέρουν με νόημα ότι οι αρμόδιες υπηρεσίες του υπουργείου Πολιτισμού έχουν καταθέσει δύο φορές, τη μία το 2014 και την άλλη το 2016, τεκμηριωμένες εκθέσεις με τις θέσεις για τις οποίες υπάρχουν ενδείξεις για αρχαιολογικά ευρήματα, αλλά έως σήμερα δεν έχει γίνει συζήτηση και δεν έχουν ληφθεί αποφάσεις.

Τονίζουν μάλιστα ότι στην πρώτη περίπτωση, με εντολή της τότε πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου, η συζήτηση περιορίστηκε μόνον στην κήρυξη του αρχαιολογικού χώρου στον Αγιο Κοσμά και εξαιρέθηκε το παλιό αεροδρόμιο, παρ’ όλο που τα πρόσφατα έργα για το τραμ και το μετρό αποκάλυψαν σημαντικά ευρήματα.

Στη χερσόνησο του Αγίου Κοσμά, η οποία έχει ταυτοποιηθεί με την αρχαία Κωλιάδα Ακρα και υπάρχουν ενδείξεις ότι σε αυτό το σημείο έχουν παρασυρθεί από τον ζέφυρο τα κατεστραμμένα πλοία των Περσών μετά τη ναυμαχία της Σαλαμίνας, έχουν έρθει στο φως από ανασκαφές του προηγούμενου αιώνα οικισμός και νεκροταφείο της πρωτοελλαδικής περιόδου (3000-2000 π.Χ.) και υπάρχουν ενδείξεις για ναούς της Αφροδίτης και της Δήμητρας.

Στο βόρειο τμήμα της χερσονήσου βρίσκεται ο μεταβυζαντινός ναός των αγίων Κοσμά και Δαμιανού, με σπάνιες τοιχογραφίες του 19ου αιώνα, ενώ υπάρχουν στοιχεία που μαρτυρούν ότι εδράζεται πάνω σε αρχαία ερείπια.

Οι αρχαιολόγοι προειδοποιούν από τώρα ότι δύο είναι οι νέες ζώνες που παρουσιάζουν ενδιαφέρον:

Οι χείμαρροι των Τραχώνων και του αεροδρομίου, με δεδομένο ότι στην αρχαιότητα οι κοίτες των ποταμών αποτελούσαν περιοχές υποδοχής ανθρώπινων δραστηριοτήτων.

Στην πρώτη περίπτωση είχαν ανακαλυφθεί σημαντικά ευρήματα σε παλιότερες εργασίες διευθέτησης, ενώ ανάλογες προβλέψεις γίνονται για τον χείμαρρο που διατρέχει την περιοχή της Ευρυάλης και τις εγκαταστάσεις που σήμερα φιλοξενούν τα γραφεία της Υπηρεσίας Πολιτικής Αεροπορίας (ΥΠΑ).

Οι εκβολές του χειμάρρου των Τραχώνων, όπου εκτιμάται ότι λειτουργούσε το λιμάνι του αρχαίου Δήμου Αλιμνούντος και ενδέχεται να υπήρχε νεκροταφείο της μυκηναϊκής περιόδου.

«Υπενθυμίζουμε για πολλοστή φορά και προς κάθε κατεύθυνση πως δεν είμαστε διατεθειμένοι να συναινέσουμε σε οποιαδήποτε διαδικασία καταστρατήγησης του αρχαιολογικού νόμου, παράκαμψης της αρχαιολογικής υπηρεσίας και διακινδύνευσης των αρχαιοτήτων», καταλήγει το υπόμνημα του Συλλόγου Αρχαιολόγων και προσθέτει ότι ο αρχαιολογικός πλούτος της χώρας δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται ως εμπόδιο για τα επιχειρηματικά συμφέροντα.